Tarım ve Orman Bakanlığının son yayımlanan denetim raporunda bu beyaz dünyanın içine karışan gölge ürküttü bizi.
Bakanlığın güncel listesi, taklit ve tağşişin birkaç merdiven altı üreticiye ait bir sorun olmadığını, coğrafyanın dört bir yanına yayılmış sistematik bir ihlal olduğunu gösteriyor. Adana’dan Amasya’ya, İstanbul’dan Kars’a kadar tam 35 ilde 120’ye yakın markada peynirde güveni sarsan vakalar tespit edildi.
Türkiye sofralarında peynir
Kahvaltımızın vazgeçilmezi, erken saatte taze demlenmiş çayın olmazsa olmazı, bir dilim beyaz peynir veya mis gibi kokan bir tulum ya da şifalı otlu peynir… Eskiden annelerin elleriyle mayaladığı sütün kalıba dökülmüş hafif tuzlumsu hali… Peynir, Türk damak tadı, çocukluğumuzun birer anısı, aile sofralarının sıcaklığı ve memleket hikâyelerinin dokusu...
Güvenilir peynir
Özellikle doğal şirden mayasıyla üretilen peynir tüketmeye çalışın. Çünkü bu sayede peynir, protein yapısının korunması, aromatik amino asitlerin gelişimi ve lipid hidrolizi sayesinde kendine özgü tat, doku ve olgunlaşma özellikleri kazanır. Bu yöntem, yüzyıllardır ülkemizde dahil olmak üzere Akdeniz ve Orta Doğu peynircilik geleneğinin temelini oluşturur.
Peynir, kalsiyum ve protein kaynağı olmasının yansıra aynı zamanda kültürel bir hafıza. Bir Kars gravyerinin, Ezine beyaz peynirinin, Erzincan tulumunun veya İzmir tulumunun lezzeti, sadece sütün kalitesinden değil, o sütün geldiği coğrafyanın temizliğinden, üreticinin vicdanından beslenir.
Denetim sonuçları, iki temel ihlali öne çıkarıyor
Yağ oranının düşük olması
Süt ürünlerinde yağ oranı büyük oranda lezzetin yansıra besin değerinin de taşıyıcısı. Yağ, peynirin karakterini de belirleyen en önemli unsur. Fakat birçok üretici, maliyeti düşürmek amacıyla yağı azaltıyor, bazen süt yağı yerine bitkisel yağlar kullanıyor. Bu bir teknik kusur değil; ürünün doğasına ihanet.
Beyan edilen etken maddenin tespit edilmemesi
Ürün etiketinde yazan içerikle, laboratuvar analizinde çıkan sonuç örtüşmediğinde, bu bir ‘yanıltma’ değil, düpedüz bir ‘aldatma’dır. Özellikle “tam yağlı”, “gerçek süt peyniri” gibi beyanların altında gerçeği yansıtmayan içerikler bulunması, tüketicinin güvenini kökünden sarsıyor.
Ancak tablo, başka bir gerçeği de gösteriyor:
Artan maliyetler ve piyasa rekabeti, bazı üreticileri kısa yoldan kâr elde etmeye itiyor. Bu da sofralarımıza ucuz ama sağlıksız, lezzetsiz ve güvenilmez ürünlerin girmesine neden oluyor.
Avrupa’dan bir karşılaştırma
Avrupa’da gıda güvenliği denetimlerle beraber güçlü bir izlenebilirlik sistemiyle korunuyor. Almanya’da taklit ya da tehlikeli ürün tespit edildiğinde, firmanın lisansı iptal edilebiliyor, yöneticilere hapis cezası verilebiliyor. Bizde ise çoğu zaman teşhir listesi ile yetiniliyor. Oysa caydırıcı cezalar, dijital takip sistemleri ve üretici eğitimleri olmadan bu döngü kırılamaz.
Hatta ayın başında bu liste yayınlandığı tarihten sonra büyük bir zincir markete girdiğimde hala o ürünlerin satıldığını görebilmem çok üzücüydü.
Peki Çözüm nedir?
Bence birçok madde sıralanabilir. İlk aklıma gelen caydırıcı cezalar olmalı: Para cezasının ötesinde, üretim izninin iptali gibi sert yaptırımlar.
Sonrasında dijital izlenebilirlik: Sütün çiftlikten sofraya yolculuğunun barkod sistemiyle takip edilebilmesi.
En önemlisi tüketici farkındalığı: Halkın bilinçlenmesi, markaları sorgulaması, ucuz ürünün bedelinin sağlıktan kesildiğini bilmesi.
Son olarak da yerel üretici desteği: Güvenilir, küçük ölçekli üreticilerin desteklenmesi ve pazar erişimlerinin kolaylaştırılması.
Son kelam
Gıda güvenliği konusunda mevzuat maddeleri geçerli olsa da bir nevi üretici ile tüketici arasında görünmez bir sözleşme var. O bir dilim peynirin beyazlığı, üreticinin vicdanının dışa yansıyan hali... Ve biz soframıza koyduğumuz her lokmada, aslında o vicdana güveniriz. İşte bu vicdan tefessüh etmemeli.
Bugün elimizdeki bu liste, bir teşhir belgesi değil de “beyazın lekelenme” hikâyesi olarak görülmeli. Ve bu lekeyi silmek hem üreticinin hem denetleyenin hem de tüketicinin görevi olmalı.
Not: Listede adı geçen markaları
Sitesinde bulabilirsiniz.
Google Play
App Store
Haberi Paylaş
09:18